درک شرایط متقابل و مراعات حال همدیگر از سوی زوجین، نقش بسیار مهمی در آرامش بخشی فضای خانواده و تربیت صحیح فرزندان دارد. سیره امام خمینی در این مورد می تواند الگوی اثربخشی برای خانواده باشد که در اینجا به ذکر چند نمونه بسنده می کنیم:
همسر امام( در باره این ویژگی امام) می گوید: «اوایل زندگیمان، هفته اوّل یا ماه اول، یادم نیست، به من گفتند من به تو کاری ندارم؛ به هر صورت که میل داری، لباس بخر و بپوش؛ اما آنچه از تو میخواهم، این است که واجبات را انجام بدهی و محرمات را ترک کنی؛ یعنی گناه نکن، به مستحبات خیلی کاری نداشته باش. به کارهای من کاری نداشتند. هر طوری که دوست داشتم، زندگی می کردم. به رفت وآمد با دوستانم کاری نداشتند و اینکه چه وقت بروم، چه وقت برگردم. ایشان به درس و تحصیل مشغول بودند و من هم سرم به کار خودم بود.»
ایشان در جایی دیگر فرمودند: «بنده تا یاد دارم و در طول زندگی مشترک با ایشان هر شب (همیشه) به نماز شب می ایستادند و سعی داشتند که مزاحم من یا بچه ها نباشند. حتی یک شب هم ما به خاطر نماز شب آقا بیدار نشدیم؛ مگر اینکه مثلاً خودمان بیدار بودیم. مسافرت هم که می رفتیم، آقا برای نماز شب که بیدار می شدند، طوری حرکت می کردند و آهسته راه می رفتند و وضو می گرفتند که مزاحم دیگران نشوند.»