توجه به نافله‌ ها

در بعضی از مساجد طبق آداب و رسومی خاص به نمازهای مستحب همچون نماز غفیله و نماز دهة ذی الحجّه و… پرداخته می ‏شود و لازم است در این زمینه نیز یک مبلّغ توجه داشته باشد و در زمینة استمرار این سنّت حسنه نقش خوبی را ایفا کند.

آشنایی با آداب و رسوم محل تبلیغ
در بعضی شهرها و روستاها رسوم خاصی وجود دارد که چه بسا مستند و ریشة شرعی ندارد اما با آموزه ‏های شرعی و دینی هم تعارضی ندارد. چه خوب است که مبلّغ اطلاعات لازم را نسبت به این ‏گونه رسوم به دست آورد و حتی الامکان در چارچوب مسائل شرعی با آنها همراه باشد.‌

لازم است یک مبلّغ گویش ها و اصطلاحات مخصوص محل تبلیغ را نیز بداند تا از به کار بردن بعضی از ضرب المثل ها و یا سخنان نامناسب اجتناب کند.

برخورد یکسان با مخاطبین
مبلّغ باید با تمام مردم برخورد مناسب و خوب داشته باشد، و به آنها احترام کند؛‌ چه در مجالس عمومی و چه خصوصی، و چه در کوچه و بازار و خلاصه طوری وانمود کند که روحانی نسبت به میزبان یا صاحب مجلس و تمام کسانی که با او به نحوی مرتبط هستند، برخورد خوب، یکنواخت و مناسب شأن آنها دارد، نه این که به نحوی باشد که با بعضی افراد، خصوصاً صاحب مجلس و افراد متشخّص برخورد خوب و مخلصانه داشته باشد و دیگران را آن چنان که باید، احترام نگذارد و چه بسا به جای پیش قدم شدن در سلام، حتی به جوان ها و بچه ‌ها و خانم های مسنّ و احترام به آنها، منتظر باشد که آنان به او سلام کنند؛ چرا که این کار ناپسند و شاید نوعی از تکبر مذموم است.

مبلّغ باید به نحوی عمل کند که غیر مستقیم مردم را به دین و آموزه ‏های معصومین(علیهم السلام)و روحانیت خوش ‌بین و علاقه ‌مند کند و مصداق این فرمایش امام صادق(علیه السلام) شود که فرمودند: «كُونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِكُمْ لِيَرَوْا مِنْكُمُ الْوَرَعَ وَ الِاجْتِهَادَ وَ الصَّلَاةَ وَ الْخَيْرَ فَإِنَّ ذَلِكَ دَاعِيَةٌ»؛[1] مردم را با غیر زبان هایتان به راه درست دعوت کنید، تا مردم پرهیزکاری و تلاش در راه حق و اقامة نماز و اهل خیر بودن را در شما ببینند. به درستی که این،‌ راه، دعوت کردن به خوبی ها است.

برخورد مناسب با اهل گناه
اگر به مبلّغی خبر دادند که در این محل افرادی آلوده به فلان گناه هستند، یا فلان کار حرام یا شبهه ‌ناک را انجام می‌ دهند، یا مثلاً کار واجبی مثل نماز یا روزه را ترک می ‌کنند، مبلّغ نباید با شنیدن این مطالب و بدون هیچ تحقیق یا مقدمه ‌ای و بدون در نظر گرفتن تمام جوانب، آن را موضوع سخنرانی و منبر خود قرار دهد. این مطلب به معنای بی ‌تفاوت بودن در برابر گناه یا گناهکار نیست؛ بلکه چه بسا گفته ‌های افراد نسبت به دیگران نوعی بدگمانی باشد و چه بسا گفتة آنها درست نباشد.

علاوه بر این، شتابزدگی در این ‏گونه موارد موجب پراکنده ساختن افراد و دفع آنها از اطراف یک مبلّغ می ‏شود و تبلیغ معارف دین برای آنها و بر حذر داشتن ‏شان از انجام گناهان به راحتی انجام نمی ‏شود.

در این ‏گونه مسائل باید با برنامه‌ ریزی و مقدمه ‌سازی های حساب شده و با اخلاق پیامبر(صلی الله علیه و آله)گونه آنها را ارشاد کرد.

پرهیز از مواضع اتّهام
یک مبلّغ باید در رفتار و کردار و حتی سخنرانی خود از پرداختن به موضوعاتی که شائبة اتهام را به دنبال دارد، پرهیز کند و این امر باید در طول دورة تبلیغی رعایت شود؛ حتی در محافل و مجالس خصوصی.

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_

پی نوشت:
[1]. اصول کافی، کلینی، دار الحدیث، قم، ۱۴۲۹ ق، چاپ اول، ج‏۱، ص‏۷۸، ح ۱۴.