ملا حبیب الله شریف کاشانی کیست؟
ملا حبیب الله شریف کاشانی از علمای شیعه متوفای ۱۳۴۰ قمری است که در کاشان زندگی کرد و در همین شهر نیز از دنیا رفت. از آثار این عالم شیعه به جز کتاب مذکور می توان از آثار ایضاح الریاض (تعلیقات بر ریاض المسائل) و دیوان سالک کاشانی نام برد.
شیخ آقا بزرگ تهرانی درباره وی چنین می گوید:
میرزا حبیب الله شریف فرزند ملا علی مدد ساوجی از اهالی کاشان است که در ۲۳ جمادی الثانی ۱۳۴۰ق در همین شهر از دنیا رفت و در خارج از شهر در بقعه ای خاص دفن شد و از آثار او کتاب لباب الالقاب است که ما از آن بسیار نقل می کنیم.
ولادت
حبیب الله شریف کاشانی در سال ۱۲۶۲ ق . دیده به جهان گشود.پدرش آیت الله ملا علی مدد ساوجی در ساوه متولد شد و بخش عظمی از تحصیلات خود را در قزوین و سپس کاشان گذراند. در ایام جوانی به درجه اجتهاد رسید و سپس در سال ۱۲۶۶ ق . از کاشان به ساوه مراجعت کرد و تا پایان عمر روشنی بخش مردمان آن دیار گردید.مادر ملا حبیب الله ، دختر میرزا حبیب الله (معروف به میرزا بابای حسینی نطنزی ) بود.
تحصیلات
حبیب الله پس از رحلت پدرش (۱۲۷۰ ق .) در زادگاهش کاشان تحت سرپرستی آیت الله سید حسین کاشانی (متوفای ۱۲۹۶ ق .) به تحصیل علوم حوزوی همت گماشت .آن نوجوان یتیم ، در پرتو تلاش و استعداد خدادادی اش و دقت و مراقبت استادش ، در مدت ده سال مدارج عالی تحصیل را پشت سر نهاد و در شانزده سالگی گواهی نقل روایت و سپس در هیجده سالگی از استادش ، گواهی اجتهاد دریافت کرد.
آیت الله سید حسین کاشانی که از شاگردان پدر بزرگوار ملا حبیب الله بود، نقشی بسزا در تربیت علمی و نیز امور زندگی ملا حبیب الله داشت وی در گواهی اجتهادی که برای ملا حبیب الله نوشته چنین آورده است :
(… فرزند روحانی من ، عالم ربانی و عامل صمدانی ، استاد زبر دست ، دانشمند و فقیه کامل ، رستگار و رهرو راه سعادت موید به تایید خداوند بی نیاز، حبیب الله فرزند مرحوم مغفور علامه زمان علی مدد که پروردگارش رحمت کناد، در بسیاری از اوقات بحث و تحقیق در علوم با من بوده و بسیاری از مباحث اصول و فقه را نزد من خوانده و بسیاری از مطالب علم کلام و علوم وابسته را از من فرا گرفته و حمد خدا را که عالم فاضل و فقیه کامل و جامع کلیه شرایط فتوا گردیده و به درجه اجتهاد نایل شده و مراتب علم و عمل ، عدالت و سداد را حایز گردیده است …)
ملا حبیب الله درباره استادش آورده است :
(… تمامی این زحماتی که او (سید حسین کاشانی ) برایم متحمل شد به این سبب بود که می خواست حق شاگردی پدرم را ادا کرده باشد…)
اساتید
ملا حبیب الله در دوران حیات پر بار خویش ، برای خوشه چینی از محضر بزرگان و کسب علم و ادب از هیچ کوششی دریغ نکرد. او با مسافرت به اصفهان از محضر آیه الله میرزا محمد مهدی کلباسی(۱۴۶۴)استفاده فراوان برد.وی در سالهای اولیه تحصیل به تهران مسافرت و در خدمت استادان زیر کسب دانش کرد:
۱. آیه الله حاج سید حسین کاشانی
مهمترین و بزرگترین استاد ملا حبیب الله بود که از زمان طفولیت در کاشان سرپرستی وی را به عهده داشت و پس از مهاجرت به تهران نیز، همچنان به تربیت علمی و دینی او پرداخت .
۲. آیه الله میر محمد علی کاشانی (متوفای ۱۲۹۴ ق .): او علاوه بر استادی ، پدر همسر ملا حبیب الله بود.
۳. شیخ محمد اصفهانی
۴. حاج ملا هادی مدرس تهرانی
۵. ملا عبدالهادی تهرانی
۶. میرزا محمد اندر مانی
۷. حاج میرزا ابوالقاسم تهرانی
در جستجوی خورشید
این مجتهد شریف و ستاره پر فروغ کاشان ، دو سال پس از دریافت اجازه اجتهاد، در سال ۱۲۸۱ ق . برای آستان بوسی امامات معصوم علیهم السلام و نیز استفاده از محضر دانشمند پرآوازه شیعه - شیخ مرتضی انصاری - به سوی عراق حرکت کرد. او پس از رسیدن به کربلا، خبر جانگداز رحلت شیخ انصاری را شنید و در ماتم فرو رفت .
ستاره شریف کاشان با اقامت در کربلا، به محضر فقیه معروف آن دیار آیت الله مولی محمد حسین معروف به فاضل اردکانی شتافته ، از خرمن فضایل او بهره می جوید.
پس از چندی به نجف اشرف رفته ، سر بر آستان کوی دوست امیرمومنان سایید و از آنجا به ایران بازگشت . ملا حبیب الله پس از رسیدن به کاشان ، مجذوب آوازه علمی یکی از دانشوران گلپایگان گردید و به سوی او شتافت وی در این باره می گوید:
(پس از مدتی درنگ تصمیم گرفتم به خدمت سرور بزرگوار، فاضل صمدانی ، مرحوم ملا زین العابدین گلپایگانی برسم . چون به حضور وی رسیدم او را (در اثر بیماری ) بسیار گوشه گیر یافتم به حدی که از خانه بیرون نمی آمد و درس و بحث و قیل و قال مدرسه را رها کرده و دچار ناراحتی و ضعف چشم گردیده بود. به همین علت نتوانستم از محضر وی استفاده درسی ببرم . لیکن فواید گرانقدری از تشرف به حضورش نصیب من شد. او مرا سفارش کرد که با دنیاطلبان ترک مراوده کنم . دل را به یاد خدا مشغول دارم و خود را از عوامل مشغول کننده این جهان دور سازم و من تمامی وصایای او را پذیرفتم و آویزه گوش خود ساختم و تا امروز بر آن هستم …)
عرصه سیاست
آیه الله شریف کاشانی به مسائل علمی توجه و عنایت افزون داشت و از جنجال آفرینی پرهیز داشت اما با اتکاء به اصول اساسی اسلام ، از حضور در صحنه های سرنوشت ساز سیاسی غافل نبود و به مقتضای زمان و به اندازه توان در امور سیاسی دخالت می کرد.
نهضت مشروطه و قیام عمومی مسلمانان ایران زمین به رهبری روحانیون ظلم ستیز و دلسوز، مهمترین مساله سیاسی دوران حیات ملا حبیب الله شریف بود.
ملا عبدالرسول مدنی کاشانی - شاگرد و داماد آیه الله شریف - به دستور آیت الله شریف کاشانی ، کتابی را درباره مشروطیت به نام (رساله انصافیه ) به نگارش در آورد.
از دیگر اسنادی که بیانگر بعد سیاسی آیه الله شریف است نگارش کتاب (انتخاب المسائل ) است . این کتاب در برگیرنده پرسشهای مردم درباره مسائل مختلف مشروطیت و جوابهای حکیمانه ملا حبیب الله است .
البته پس از انحراف مشروطه از مسیر اصلی و شرعی خویش ، آیت الله شریف نیز در زمره مخالفان آن قرار گرفت و در مخالفت با مشروطه سخنها گفت . او در این باره اشعاری نیز سروده است .