عوامل بیرونی نشاط
1. خنده و تبسّم
خندیدن واقعی، یکی از نمونههای بارز شادمانی است. خنده، صرف نظر از نوع و میزان آن، برای انسان، امری لازم و ضروری و از افعال حکیمانۀ پروردگار است. منشأ خنده و گریه، خدا است و او، کار عبث نمیکند. افزون بر اینکه خنده و تبسّم در اسلام، امر پسندیدهای است؛ ولی نوعی از خنده که همان «قهقهه» است، نکوهش شده است. نکته دیگر اینکه خنده اگر شکل افراطی به خود بگیرد و وسیلهای برای تمسخر دیگران و یا هزلگویی باشد، گناه است.
به هر جهت، خنده و تبسم، ابزاری است که اسلام برای ایجاد شادی و نشاط به پیروان خود، توصیه فرموده است. رسول خدا ، صاحب اخلاقی نرم و لطیف و چهرهای متبسّم و گشاده بود.
در روایات آمده است: «یحیی بن زکریا، زیاد میگریست و نمیخندید؛ اما عیسی بن مریم، هم میخندید و هم گریه میکرد و آنچه عیسی بن مریم میکرد، با فضیلتتر از عمل یحیی بود.»
از مجموع آیات و روایات دربارۀ خنده و تبسّم میتوان به این نکتهها دست یافت که از نشانههای انسان کامل و ولیّ خدا، گشادهرویی و وجود تبسّم در چهرۀ او است و این صفت، در انبیا و اولیای الهی وجود داشته و دیگران را هم به این معنا دعوت میکردند؛ تا جایی که آن را یکی از نشانههای مؤمن نامیدهاند؛ «مؤمن، شوخ و زندهدل است و منافق، سخت و غضبناک.»