تربيت دينى از جهات مختلف با تربيت غير دينى تفاوت دارد. برخى از ويژگيهاى تربيت دينى عبارت اند از:

۱. اصلاح خويش
در تربيت دينى، تربيت ابتدا از خود «مربّى» شروع مى شود. دين، ايمان بدون عمل را نمى پذيرد و سخنى را كه گوينده اش بدان عامل نباشد به شدّت نكوهش مى نمايد:
أَتَأْمُرُونَ الْنَّاسَ بِالْ بِر وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ.[۱]
آيا مردم را به نيكى دعوت مى كنيد، اما خودتان را فراموش مى نماييد.
يَاايُّهَا الَّذينَ امَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ كَبُرَ مَقْتاً عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ.[۲]
اى كسانى كه ايمان آورده ايد! چرا سخنى مى گوييد كه عمل نمى كنيد؟ نزد خدا بسيار موجب خشم است كه سخنى بگوييد كه عمل نمى كنيد.
برخلاف تربيت غير دينى، كه گاه مربيان آن واعظان غير متّعظ و عالمان بى عمل اند، در تربيت دينى، مربيان نمونه اعلاى تربيت و كمال و اخلاص اند و اين حقيقت يكى از بزرگ ترين امتيازات تربيت دينى بر تربيت غير دينى است.[3]

۲. ضمانت اجرايى
از مهم ترين امتيازات تربيت دينى، وجود ضمانت اجرايى منحصر به فردى چون «ايمان به خدا» است.
وقتى ايمان به عنوان نيرويى معنوى و زوال ناپذير در قلب مؤمن جاى مى گيرد، تمام موانع و سختيها را از پيش پاى او برداشته، تحول عظيم درونى و كار بسيار مشكل «خودسازى» را ساده و ممكن مى سازد. دست پروردگان مكاتب الهى به كمك همين نيروى عظيم معنوى بر تمام موانع و منافع شخصى و اميال نفسانى پيروز شده، سدّ پولادين ميان انديشه و عمل را به سادگى مى شكنند و در صحنه پيكار و مجاهدت هميشگى، بى هيچ دغدغه اى پيروزمندانه مبارزه مى كنند.

۳. راه حلها و برنامه هاى عملى
از ديگر امتيازات تربيت دينى، ارائه راه حلها و برنامه هاى صحيح و عملى براى تربيت است؛ راه حلهايى كه مبتنى بر شناخت دقيق فطرت و وجود انسان و تأمين كننده كليه نيازها و در برگيرنده همه ابعاد وجودى است كه قابليت تحقق و اجرا دارد.

۴. همه جانبه بودن (جامعيت و شمول)
برنامه تربيتى دين برخلاف برنامه هاى فرهنگ بشرى، هرگز محدود به يك يا چند بُعد خاص از وجود انسان نيست. تربيت يافتگان مكاتب بشرى يا فيلسوف اند يا دانشمند، عارف، قهرمان، سخنور، جوانمرد، بخشنده و مانند آن، ولى دست پروردگان مكتب الهى از شخصيتى كامل و جامع و چند بُعدى برخوردارند و در يك كلام آنها مظهر همه صفات مثبت انسانى و فاقد هر گونه صفت منفى هستند. در چنين مكتبى انسانهايى همانند على، فاطمه، زينب، حسن، حسين عليهم السلام، سلمان و مقداد به وجود مى آيند كه تجسّم عينى اسلام و انسانهايى آرمانى اند.[4]

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

پی نوشت:
[۱] بقره: ۴۴
[۲] صف: ۲- ۳ صف: ۲- ۳
[3] ر. ك. تحقيقى پيرامون انسان، تربيت، اسلام، دفتر تحقيقات امور تربيتى، ص ۲۷- ۲۹.
[4] ر. ك. بحثى پيرامون انسان، تربيت، اسلام، ص ۳۱- ۳۴.